Wskazania dotyczące działań prewencyjnych
Określenie celów szczególnie podatnych na atak
Contents
Określenie potencjalnych celów przestępczości zorganizowanej lub terroryzmu pozostaje głównym celem prewencyjnym analitycznego modelu „Sześcianu”. Aby dać pierwszeństwo określonym punktom w oparciu o ocenę ryzyka (tj. oczekiwana strata + podatność), Clarke and Newman ustalili zestaw czynników pomagających w ocenie podatności takich miejsc na atak[1].
Są one następujące (pierwsze litery angielskich odpowiedników układają się w nazwę „EVIL DONE” – „popełnione zło”):
Wyeksponowane (ang. exposed) – oznacza, że miejsce zwraca na siebie uwagę i jest widoczne z zewnątrz lub w jakiś inny sposób rzuca się w oczy. Tego typu cele są bardziej podatne na atak niż miejsca ukryte wśród innych zabudowań.
Kluczowe (ang. vital) cele odgrywają istotną rolę w codziennym życiu danej społeczności. Miejsca szczególnie kluczowe to ujęcia wody i źródła dostaw pożywienia, sieci elektryczne i systemy transportu. Niemożność właściwego funkcjonowania któregoś z nich poważnie zagraża społeczności. Cele te są szczególnie atrakcyjne dla terrorystów, ponieważ ich uszkodzenie może prowadzić do chaosu.
Symboliczne (ang. iconic) – odnosi się to do symbolicznej wartości danego miejsca. Terroryści poszukują elementów uosabiających potęgę i jedność narodu, aby móc symbolicznie zachwiać siłą kraju. Przykładami mogą być Statua Wolności czy Biały Dom.
Usankcjonowane (ang. legitimate) cele spowodują pozytywną reakcję zwolenników terrorysty lub organizacji terrorystycznej. Jeśli uznajemy terrorystów za istoty rozumne, zakładamy, że starają się maksymalnie zwiększyć pozytywny przekaz swojego działania i uniknąć jego potępienia lub negatywnych konsekwencji. Stąd terroryści poszukują celów, na które atak uważany byłby za usprawiedliwiony – są to zazwyczaj miejsca przebywania personelu wojskowego czy rządowego. Celami nieusankcjonowanymi byłyby miejsca zamieszkane przez dzieci czy osoby bezbronne.
Zniszczalne (ang. destructible) oznacza zdolność zniszczenia obiektu/miejsca lub zabicia osoby będącej celem ataku. Choć wszystkie cele są w jakiś sposób podatne na zniszczenie, niektóre miejsca są trwalsze niż inne, a niektórzy ludzie są lepiej chronieni niż inni. Stąd też niniejsze kryterium definiujemy za pomocą „ilości i dostępności broni potrzebnej do zniszczenia celu” (Boba 2009, str. 14). Trudno dostępne cele wymagające dużej ilości broni mogą być dla terrorystów mniej atrakcyjne niż coś, co można zniszczyć łatwo dostępną, konwencjonalną bronią.
Zatłoczone (ang. occupied) – to cele, w których przebywa wiele osób. Terroryści zazwyczaj dążą do tego, aby ich ofiarą padło jak najwięcej osób, dzięki czemu mogą wzmocnić swój przekaz (zwiększając strach, legitymizację etc.). Miejsca o dużej gęstości zaludnienia czy dużym zatłoczeniu stwarzają dla terrorystów doskonałe okazje do spowodowania dużych zniszczeń i zasiania strachu w atakowanej społeczności. Ten czynnik jest zależny od czasu, ponieważ niektóre miejsca mogą być bardzo zatłoczone w pewnych porach dnia lub roku. I tak chociażby stadion może pomieścić dziesiątki tysięcy ludzi, ale dzieje się tak tylko podczas wydarzeń sportowych. Miejsca bardziej zaludnione lub zatłoczone są bardziej podatne na atak niż te, gdzie przebywa mniej osób.
Bliskie (ang. near) odnosi się do odległości celu od miejsca zamieszkania terrorysty lub siedziby organizacji terrorystycznej. Teoria wzorców przestępczych i badania kryminologiczne pokazują, że sprawcy wybierają raczej miejsca położone bliżej ich domów i rzadko przemieszczają się na duże odległości w celu popełnienia przestępstwa. Sprawdza się to w przypadku terrorystów, którzy zasadniczo wolą znane sobie miejsca, które nie wymagają dalekich podróży. Cele położone blisko domu nie tylko łatwiej zaatakować, ale też łatwiej z nich uciec. Według Clarke’a i Newmana element ten ma największe znaczenie w przypadku terroryzmu rodzimego; w przypadku terroryzmu zagranicznego wszyscy terroryści są stosunkowo oddaleni.
Łatwe (ang. easy) cele to takie, które są słabo chronione lub łatwo dostępne dla ogółu społeczeństwa. Odnosi się to do wysiłku, jaki należy włożyć w zdobycie dostępu do celu w obliczu istniejących tam środków bezpieczeństwa. Przykładowo, rodzimi terroryści mieli łatwe zadanie, podkładając wykonaną z szybkowaru i zapakowaną do płóciennej torby bombę na zatłoczonej ulicy podczas Bostońskiego Maratonu w 2013 roku. Zdobycie dostępu do budynku federalnego w tym samym celu byłoby o wiele trudniejsze. Brak środków bezpieczeństwa i dostępność miejsca zmniejsza wymagany wysiłek i zwiększa łatwość przeprowadzenia w nim ataku.
[1] Niniejszy opis pochodzi z pracy magisterskiej Stacy Paton napisanej na Florida Atlantic University, Faculty of The College for Design and Social Inquiry, zatytułowanej „EVIL DONE Vulnerability Assessment: Examining Terrorist Targets” (Boca Raton, Floryda, grudzień 2013,str. 27-31).